De GGZ zorg in Nederland kan en moet beter. Ik vergelijk de GGZ regelmatig met V&D of Blokker; bedrijven die teveel naar binnen gekeerd zijn gebleven en te veel hebben vertrouwd op hun eigen aanbod. Hierin zijn ze te weinig clie¨ntgericht geweest en feitelijk is die niet-clie¨ntgerichtheid hun ondergang (V&D) of bijna ondergang (Blokker) geworden. Het verbeteren van de GGZ zorg vraagt een nieuwe manier van zorg organiseren rondom de clie¨nt. Het vereist een complexe omslag die op meerdere niveaus en vlakken zal moeten worden doorgevoerd, van individueel hulpverlenersniveau tot afdelings- en concernniveau, van maatschappelijk vlak tot het specifieke veld van de gezondheidszorg.

De aanpak was om met een team te onderzoeken of het mogelijk is om binnen de GGZ een kleinere organisatie neer te zetten die tot in alle vezels en cellen geheel clie¨ntgericht is. We deden dit in de vorm van een proeftuin, dit bood het team namelijk vrije ruimte om te kunnen experimenteren. In mei 2016 zijn we gestart met een team, bestaande uit 2 verpleegkundig specialisten, een ambulant verpleegkundige, een klinisch psycholoog, twee psychiaters en vier ervaringsdeskundigen. We maakten afspraken over hoe we het zouden aanpakken. Dit resulteerde in vier uitgangspunten: 1 Clie¨nt in the lead en daadwerkelijk herstelgericht werken. Netwerkorganisatie: De GGZ is te lang een naar binnen gekeerd bolwerk geweest. Door veel meer samen te werken met de maatschappij en in de wijk maak je de clie¨nt minder afhankelijk van de GGZ en verbreed je de mogelijkheden voor de clie¨nt. 2 Zorg zonder schotten: Wij vinden dat de zorg zoals die bij de GGZ georganiseerd is teveel schotten heeft. Voor een verwijzer is het vaak volledig onduidelijk hoe hij/zij kan verwijzen en ook waar naartoe. We voelen voor externen aan als een grote black box. 3 Werken met ervaringsdeskundigen in verhouding 1 tot 3. Binnen de GGZ is men momenteel van menig dat de ervaringsdeskundigen de derde kennisbron zijn. 4 De ervaringsdeskundigen zijn aan een opmars bezig binnen het vaak sociale domein van de GGZ.

De ervaringen en het proces van de proeftuin waren positief, de wens tot verandering in de GGZ wordt nu breed gedragen. Desondanks is het niet gelukt om de proeftuin en uitgangspunten door te zetten en de beoogde omslag in de zorgverlening te realiseren. Het is niet gelukt om de uitkomsten en bevindingen van de proeftuin in praktijk te brengen. 1 Het resultaat van de proeftuin was dat we veel waardevolle inzichten en lessen hebben opgedaan: interne hobbels en systemen waren ingewikkelder dan van te voren bedacht. We liepen aan tegen hardnekkige interne schotten, zowel in de hoofden van mensen, als in de financiering als in de afdelings- en organisatieschotten. 2 We ontdekten gaandeweg dat sommige dingen helemaal niet bleken te werken. Er ontstonden irritaties en scheurtjes in het team doordat we allemaal onze eigen aanpak hadden. Zo wilde de ervaringsdeskundige in het team juist wel de casui¨stiek bespreken in het team, terwijl we dit eigenlijk met de clie¨nt wilden doen i.p.v. vo´o´r de clie¨nt. 3 We zouden de clie¨nt niet los van zijn omgeving behandelen, maar in praktijk bleek dit lastig omdat veel clie¨nten het contact met familie en samenleving kwijt bleken te zijn. Doordat we geen vaste locatie hadden, maar werkten vanuit een wijkhuis verloren we elkaar ook als team uit het oog. 4 Verandering heeft tijd en aandacht nodig en vergt veel moed en lef. 5 We kwamen erachter dat we vaak werden beperkt in onze blik door het medische oordeel dat we vanuit ons vakgebied hebben. Hierdoor konden we niet altijd met een open en nieuwsgierige benadering clie¨nten helpen. Door hier bewust van te worden zijn we wel steeds meer toegegroeid naar een open dialoog. 6 We gingen van start met als uitgangspunt; de clie¨nt in the lead, maar feitelijk zaten we nog regelmatig vast in ons eigen systeem van kijken, denken en doen. We denken oplossings- gericht en zijn daardoor niet altijd met volle aandacht aan het luisteren. We voelden ons nog steeds verantwoordelijk voor de clie¨nt, waardoor we niet congruent de regie aan de clie¨nt bleven geven.