Op Aruba is de vraag naar langdurige en chronische zorg groot. Vijftien tot twintig jaar geleden regelden door de overheid gesubsidieerde instellingen het aanbod aan langdurige chronische zorg op Aruba. Tegenwoordig zijn er ook kleinschalige, particuliere verzorgingshuizen voor langdurige (chronische) zorg. Deze zijn niet door de overheid gesubsidieerd. Deze ‘typisch Arubaanse’ verzorgingshuizen zitten vaak in een omgebouwde gezinshuurwoning, zonder exploitatievergunning. Aruba kent geen zorgwet voor de langdurige, chronische zorg voor onder meer ouderen en gehandicapten. Er is sinds februari 2017 wel een wet Landsverordening verzorgingshuizen (AB 2015 no. 61). Daarin is geregeld dat bestaande verzorgingshuizen een overgangsperiode krijgen om aan de wettelijke vereisten te voldoen en een exploitatievergunning te verkrijgen. Daartoe moeten alle aspecten rondom hygiëne en brandveiligheid in orde zijn, net als de bouw-, elektra- en gastechniek, en de personele, beleidsmatige en zorg-technische aspecten van het verzorgingshuis. De overheid heeft tijdens deze overgangsperiode tijdelijke exploitatievergunningen aan de verzorgingshuizen afgegeven, zonder dat zij voldeden aan de wettelijke vereisten voor het verkrijgen van die vergunning. Daarnaast ziet de Inspectie Volksgezondheid Aruba een toename van het aantal clandestiene particuliere verzorgingshuizen. Cliënten in een verzorgingshuis kunnen dus niet rekenen op een minimaal niveau van kwaliteit en veiligheid van de zorg. Ook gaan er particuliere verzorgingshuizen open zonder voldoende controles op bovengenoemde aspecten. De Inspectie wil in maart 2019 de kwestie direct oppakken. De kwaliteit is op dat moment immers te laag, waardoor de cliënten en het personeel in het verzorgingshuis onnodige risico’s lopen. Daarnaast kan de Inspectie niet optreden als een nieuw opgericht verzorgingshuis geen exploitatievergunning heeft. De Inspectie neemt de voortrekkersrol om het basis kwaliteitsniveau binnen de verzorgingshuizen te verhogen en tegelijkertijd de clandestiene verzorgingshuizen onder het toezicht van de Inspectie te krijgen via een exploitatievergunning.

Samen met vier andere overheidsdiensten, die de belangrijkste stakeholders en projectpartners zijn bij het verlenen van een exploitatievergunning, start de Inspectie in het voorjaar van 2019 met het ‘Fast-track-traject verzorgingshuizen’. De verzorgingshuizen die deelnemen aan dit traject krijgen prioriteit bij deze projectpartners, specifiek bij de afhandeling van het gedeelte waar ze mee belast zijn. Zo kunnen de verzorgingshuizen sneller hun exploitatievergunningen verkrijgen. Daarnaast zou de Inspectie per 1 augustus 2019 dan uiteindelijk kunnen optreden tegen bestaande en nieuwe verzorgingshuizen die geen exploitatievergunning hebben. De Inspectie kiest voor een veelomvattende aanpak door onder meer voor de bestuurders van alle verzorgingshuizen een informatieavond over het ‘Fast-tracktraject’ te organiseren, een persconferentie met alle hoofden van de vijf overheidsdiensten te verzorgen en regelmatig te overleggen met de vertegenwoordigers van die overheidsdiensten. Naast meerdere herinneringsbrieven, ontwikkelt de Inspectie ook een sturingsinstrument, bestaande uit een gecombineerde beslisboom en scorelijst, en licht deze toe in een aparte bijeenkomst aan de bestuurders van alle verzorgingshuizen en aan andere belanghebbenden. De Inspectie verlengt in de loop van 2019 de deadline om te voldoen aan de eisen voor een exploitatievergunning, omdat nog maar één verzorgingshuis een exploitatievergunning heeft verkregen. De Inspectie kan de resterende verzorgingshuizen niet tegelijkertijd sluiten, dat zou een groter maatschappelijk probleem veroorzaken. De verzorgingshuizen krijgen dus extra tijd om aan de vergunningseisen te voldoen. Richting de nieuwe deadline gaat het beter: elf van de negentien verzorgingshuizen hebben een volledige exploitatievergunningsaanvraag ingediend. De Inspectie gaat in gesprek met de projectpartners en de bestuurders van de resterende acht verzorgingshuizen om de oorzaken te achterhalen.

Als resultaat van het project ‘Fast-track-traject verzorgingshuizen’ kregen uiteindelijk dertien van de negentien verzorgingshuizen een exploitatievergunning. Niet allemaal dus. Dit kwam vaak ook doordat sommige eisen pas tijdens het proces duidelijk werden, en doordat sommige eisen en toetsingscriteria niet uitvoerbaar of haalbaar bleken door bijvoorbeeld verouderde wet- en regelgevingen. Ook was de hoge financiële druk op een toch al financieel kwetsbare sector vaak een belemmering. Daarnaast was er geen overeenstemming over hoe de wet een verzorgingshuis definieert. Tijdens het project zijn er nieuwe verzorgingshuizen opengegaan zonder exploitatievergunningen of ten minste de vereiste controles. Dit project heeft ook veel langer geduurd dan verwacht door de coronacrisis. Daar komt nog bij dat alle dertien uitgegeven exploitatievergunningen na een jaar zijn vervallen: ze waren voor 1 jaar geldig. Een aantal verzorgingshuizen hebben wel weer een nieuwe exploitatievergunning aangevraagd en verkregen. Over het algemeen heeft dit project geleid tot een kwaliteitsverbetering in de verzorgingshuizen. Ook tot een betere, meer op vertrouwen gebaseerde relatie van de bestuurders van de verzorgingshuizen met de Inspectie. De Inspectie geeft nu betere en meer gestructureerde informatie over bijvoorbeeld verbetermaatregelen aan de verzorgingshuizen. Ook heeft de Inspectie meer toezichthoudende taken gekregen en het eigen instrumentarium verbeterd, om efficiënter toezicht te houden. Een mooie bijvangst was dat de professionals bij de Inspectie de professionals en de processen bij de andere vier betrokken overheidsdiensten nu beter hebben leren kennen en begrijpen. Ook heeft de Inspectie zaken opgepakt en uitgewerkt, die niet direct tot de taken van de Inspectie behoorden, zoals het opstellen van kwalitatieve zorgvereisten in de exploitatievergunning voor een verzorgingshuis. Deze vereisten gaan over het hebben van personeelsdossiers en zorgdossiers, en over de bevoegdheids- en bekwaamheidseisen voor het toedienen van medicatie.